تعدیل اثرات تغییرات آب و هوایی با ارتقاء الگوی کشاورزی شهری پایدار با استفاده از روش‌های BWM و ARAS (مطالعه موردی: منطقه 22 شهرداری تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته برنامه‌ریزی محیط زیست دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد، گروه برنامه‌ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد، گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

تغییرات اقلیمی و افزایش جمعیت شهرها سبب بروز مشکلات متعدد محیط زیستی شده است. کاهش کارکرد کشاورزی شهری نیز کارایی زیر ساخت‌های سبز و خدمات اکوسیستمی آنها را به‌طور طبیعی ناکارآمد کرده است. هدف از این پژوهش ارائه الگوی کشت پایدار گیاهان مثمر در شهرها جهت تعدیل اثرات تغییرات آب و هوایی و کاربری اراضی در منطقه 22 شهرداری تهران می‌باشد. در این مطالعه نقشه کاربری اراضی سال 2000 و 2020 با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست، تهیه شد. سپس با مدل LCM به پیش بینی تغییرات کاربری اراضی سال 2050 پرداخته شد. برای بررسی تغییرات اقلیمی سناریوهای RCP شبیه سازی گردید. برای به‌دست‌آوردن وزن معیارهای انتخاب گیاهان مثمر از 4 معیار و 21 زیرمعیار و روش بهترین- بدترین (BWM) و از روش ارزیابی نسبت تجمعی (ARAS) برای رتبه‌بندی این گیاهان مثمر استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده مشخص شد که فضاهای سبز و کشاورزی به ترتیب از سال 2000 تا 2050 مقدار 12% و 4.5%- تغییر خواهند داشت. ریسک تغییرات اقلیمی نیز گرمایش 1.32 تا 2.27 درجه را پیش بینی کرد. بر همین اساس نقشه تناسب منطقه برای کشاورزی شهری و مساحت طبقات تناسب با توجه به معیار سازگاری با شرایط محیط زیستی منطقه (با وزن 472/0)، شرایط اکولوژیک (0.268)، سازگاری با محیط­زیست شهری (با وزن 179/0) و زیبایی- شناختی (با وزن 081/0) تهیه گردید. بر اساس نظرکارشناسان گونه‌های گیاهی مثمر، بنه، کنار، بادامک، پسته و زیتون خوراکی بالاترین اولویت جهت کشت در مقیاس کلان و متوسط شهری را پیدا کرده­اند. حدود 40 درصد منطقه دارای تناسب خوب و بالا برای کاشت این گیاهان می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mitigating the effects of climate change by promoting sustainable urban agriculture model using BWM and ARAS methods (Case study: District 22 of Tehran Municipality)

نویسندگان [English]

  • Alireza Rahmati 1
  • Ahmad Nohegar 2
  • Gholamreza Nabi Bidhendi 3
1 PhD student in Environmental Planning, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Environmental Planning, Faculty of Environment, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Environmental Engineering, Faculty of Environment, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Climate change and the increase in the population of cities have caused many environmental problems. The decrease in the function of urban agriculture has also made the efficiency of green infrastructures and their ecosystem services naturally inefficient. The purpose of this research is to provide a model of sustainable cultivation of productive plants in cities to moderate the effects of climate change and land use in District 22 of Tehran Municipality. In this study, the land use map of 2000 and 2020 was made using Landsat satellite images. Then, the LCM model was used to predict land use changes in 2050. RCP scenarios were simulated to investigate climate change. 4 criteria and 21 sub-criteria and the best-worst method (BWM) and the cumulative ratio evaluation method (ARAS) were used to obtain the weight of the selection criteria of fruitful plants. Based on the obtained results, it was determined that green and agricultural areas will change by 12% and -4.5% from 2000 to 2050, respectively. The risk of climate change also predicted a warming of 1.32 to 2.27 degrees. Based on this, the suitability map of the region for urban agriculture and the area of suitability classes according to the criterion of compatibility with the environmental conditions of the region (with a weight of 0.472), ecological conditions (0.268), compatibility with the urban environment (with a weight of 0.179) and aesthetic-cognitive (with a weight of 0.081) was prepared. According to the opinion of experts, fruitful plant species such as Wild Pistachio, Christs thorn, Wild almond, Pistachio, Olive have found the highest priority for cultivation in large and medium urban scale. About 40% of the area has good and high suitability for planting these plants.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "urban agriculture"
  • "productive plants"
  • "RCP"
  • "BWM"
  • "suitability of urban agriculture"

مراجع

اصغری، علی (1399). لزوم کاشت درختان مثمر در فضای سبز شهری. دهمین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. 7 صص.
آقاجانی بزازی، عباس، ادیب، احمد، شاپوری، مریم، فرجودی آهنگری، محمد علی، بانگیان تبریزی، امیر حسین ( 1401). انتخاب گونه‌های گیاهی مناسب برای بازسازی معدن مس سونگون با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره ترکیبی AHP-SMARTER-TOPSIS، فصلنامه علوم محیطی، دوره 20، شماره 2، صص 185-198.
بازگیر، سعید، فیروزی، زهرا، شمسی­پور، علی­اکبر، مقبل، معصومه (1398). تحلیل فضایی شرایط محیطی کشاورزی شهری در کلان شهر تهران (مطالعه موردی: منطقه 5)، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دوره 7، شماره 1، صص 111-125.
تنهایی، لیلا، و مفاخر، فرشاد (1394). کشاورزی شهری راهکاری برای سرزندگی شهری و پایداری شهری. سومین کنگره بین المللی عمران ، معماری و توسعه شهری، تهران. 12 صص.    
حمیدی، کلثوم و یعقوبی، جعفر (1394). جایگاه و اهمیت توسعه فعالیت‌های کشاورزی شهری در عصر جدید. فصلنامه علمی ترویج علم. دوره 6، شماره(؛ 9 پیاپی، صص 75-83.
خلیل نژاد، محمدرضا، فرزین، سامان، ظهوریان، مریم (1400). قابلیت سنجی باغ‌های تاریخی برای توسعۀ کشاورزی شهری در بیرجند. نشریۀ علمی باغ نظر. دوره 18، شماره 101، صص 51-66.
ربیعی صادق­آبادی، مالک، نوری، امید، دیهیم­فرد، رضا (1399). انتخاب گونه­های گیاهی مناسب برای فضای سبز شهرهای نیمه خشک با تاکید بر تغییر اقلیم(مورد مطالعه: شهر تهران)، فصلنامه علوم محیطی، دوره هجدهم، شماره 1، صص 219- 236.
رضوی، سید مهدی، بزرگ اصل، موسی، امیری، میثم (1400). تخصیص دارایی صندوق­های بازنشستگی با استفاده از رویکرد ترکیبی برنامه­ریزی سناریو- مبنا و روش بهترین – بدترین، فصلنامه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، دوره 12، شماره 46، صص 98-121.
سلیقه، م. (1394). تغییر آب و هوا و مخاطرات آب و هوایی شهر تهران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. دوره 2، شماره 3، صص 15-32.
شفیعی، نیک آبادی، محسن، حسینی، سید محمد حسن، شفیعی نیک­آبادی، مجتبی (1394). تعیین سبد بهینه پروژه­های عمرانی، مبتنی بر رویکرد تلفیقی تحلیل سلسله مراتبی و ارزیابی نسبت تجمعی (مورد مطالعه: معاونت مهندسی و مجری طرح­های عمرانی یک رده نظامی)، فصلنامه مدیریت نظامی، شماره 59، صص 1-31.
شوکتی، بهزاد، شریفی، حسین، سرداری، مهدی، شریفی علون آبادی، احدرضا (1397). بهزاد ضرورت حفظ سلامت افراد جامعه با استفاده از پایش تولید گیاهان دارویی با تأکید بر اجرای پدافند زیستی. مجله طب نظامی. دوره 20، شماره 1، صص 105-115.
غلامعلی فرد، مهدی، جورابیان شوشتری، شریف، حسینی کهنوج، سیدحمزه، ح.، میرزایی، محسن (1391). مدل سازی تغییرات کاربری اراضی سواحل استان مازندران با استفاده از LCM در محیط GIS. محیط شناسی، دوره 38، شماره 4، صص 109-124.
غلامی، عباس، شاهدی، کاکا، حبیب نژاد روشن، محمود، وفاخواه، مهدی، سلیمانی، کریم (1396).پیش بینی و مقایسه تغییرات اقلیمی آینده با استفاده از مدل‌های گردش عمومی جو تحت سناریوهای مختلف در حوزه آبخیز تالار استان مازندران. مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، دوره 70، شماره 1، صص 96-181.
فلاحتکار، سامره، حسینی، سید محسن، سلمان ماهینی، سلمان ماهینی، ایوبی، شمس اله (1395). پیش بینی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل LCM. پژوهش‌های محیط زیست. دوره 7، شماره 13، صص 163-174.
فیلیپس، آوریل (1400). طراحی کشاورزی شهری: راهنمای کامل برنامه‌ریزی، طراحی، ساخت‌وساز، نگهداری، و مدیریت چشم‌اندازهای طبیعی و خوراکی. مترجمان : فاطمه مهسا کارآموزیان و دکتر امید نوری، دانشگاه شهید بهشتی. 364 ص.
کوزه گران، سعید، موسوی بایگی، محمد، باباییان، ایمان (1399). پیش نگری نمایه‌های حدی دما بر اساس سناریوهای RCP در شمال شرق کشور. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). دوره 34، شماره 6، صص 1351-1366.
محمدی، مریم، ابراهیمی­نیا، دلارام (1398). کاربست اصول کشاورزی شهری در مقیاس محلات نمونه موردی: محله امام­زاده یحیی در تهران، محله منظر، دوره 11، شماره 46، صص 24-39.
ملکی نژاد، حسین، محمدزاده، فاطمه، طاهرپور، مهشید (1399). جایگاه کشاورزی شهری در ارتقاء بهره وری کشاورزی و امنیت غذایی. نشریه سامانه‌های سطوح آبگیر باران. دوره 8، شماره 3(پیاپی 26)، صص 43-58.
میرترابی، مهدیه السادات، رضوانفر، احمد، موحد محمدی، حمید، حسینی، سید محمود (1397). تحلیل سطح تمایل به کشاورزی شهری تاثیر آن بر پیامدهای مورد انتظار در میان شهروندان در کلانشهر تهران،اولین همایش ملی کشاورزی شهری، تهران، 14 ص.
نارویی، بهروز، معرب، یاسر، دارابی، حسن (1399). ارزیابی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تاب آوری الگوی کشت فضاهای سبز شهری در مناطق گرم و خشک )مورد شناسی: شهر زاهدان). فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، سال دهم، شماره 34، صص 23-44.
ولی پور، سجاد، اکبری، محمدرضا، ذاکر حقیقی، کیانوش (1392). برنامه ریزی استراتژیک در راستای توسعه کشاورزی شهری با روش SWOT. فصلنامه مطالعات مدیریت شهری،  دوره 5، شماره 15، صص 54-57.
Ahmad, F., Goparaju, L. and Qayum, A. (2017). Agroforestry suitability analysis based upon nutrient availability mapping: a GIS based suitability mapping. AIMS Agriculture and Food. 2(2): 201-220.
Artmann, M. and Breuste, J.H. (2020). Urban agriculture more than food production. In: Breuste, J.H., Artmann, M., Ioja, C. and Qureshi, S. (Eds.), Making Green Cities. Switzerland: Springer International Publishing.
Baker, S.E. (2012). Evaluating the Feasibility of Urban Agriculture on Oakland’s Private Land (Doctoral dissertation, Bachelor’s thesis). University of Berkeley.
Dieleman, H. (2017). Urban agriculture in Mexico City; balancing between ecological, economic, social and symbolic value. Journal of Cleaner Production. 163: S156-S163.
Frastika, S. and Rauf, A. (2019). August. Spatial analysis for Pinus merkusii land suitability at agroforestry land in Telagah Village Sumatera Utara Indonesia. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering (Vol. 593, No. 1, p. 012017). IOP Publishing.
Gholamian Moghaddam, I. and Hanaee, T. (2018). The Meta-synthesis of Dimensions and Challenges of Urban Agriculture. Creative City Design. 1(2): 30-41.
Hodgson, K., Campbell, M.C. and Bailkey, M. (2011). Urban agriculture: Growing healthy, sustainable places. American Planning Association. 151 pp.
Hosseinpour, N., Kazemi, F. and Mahdizadeh, H. (2022). A cost-benefit analysis of applying urban agriculture in sustainable park design. Land Use Policy. 112, p.105834.
Kazemi, F. and Hosseinpour, N. (2022). GIS-based land-use suitability analysis for urban agriculture development based on pollution distributions. Land Use Policy. 123, p.106426.
Li, Y.Y., Wang, X.R., Huang, C.L. (2011). Key street tree species selection in urban areas. African J. Agric. Res. 6: 3539–3550.
Lovell, S.T. (2010). Multifunctional urban agriculture for sustainable land use planning in the United States. Sustainability. 2(8): 2499-2522.
Mendes, W., Balmer, K., Kaethler, T. and Rhoads, A. (2008). Using land inventories to plan for urban agriculture: experiences from Portland and Vancouver. Journal of the American Planning Association. 74(4): 435-449.
Özkan, B., Dengiz, O. and Turan, İ.D. (2020). Site suitability analysis for potential agricultural land with spatial fuzzy multi-criteria decision analysis in regional scale under semi-arid terrestrial ecosystem. Scientific reports. 10(1), p.22074.
Panduro, T.E., and Veie, K.L. (2013(. Classification and valuation of urban green spaces – A hedonic house price valuation. Landscape and Urban Planning. 120: 119–128.
Quinta-Nova, L.C. and Ferreira, D. (2020). Land suitability analysis for emerging fruit crops in central Portugal using GIS. Agriculture and Forestry/Poljoprivreda i Sumarstvo. 66(1): 41-48.
Radhakrishnan, M., Kenzhegulova, I., Eloffy, M.G., Ibrahim, W.A., Zevenbergen, C. and Pathirana, A. (2019). Development of context specific sustainability criteria for selection of plant species for green urban infrastructure: The case of Singapore. Sustainable Production and Consumption. 20: 316-325.
Rasidia, M.H., Jamirsahb, N., and Saidc, I. )2012(. Urban green space design affects urban residents’ social interaction. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 68: 464–480.
Rezaei, J. (2015). Best-worst multi-criteria decision-making method. Omega. 53: 49-57.
Selim, S., Koc-San, D., Selim, C. and San, B.T. (2018). Site selection for avocado cultivation using GIS and multi-criteria decision analyses: Case study of Antalya, Turkey. Computers and electronics in agriculture. 154: 450-459.
Shackleton, C.M., Pasquini, M.W. and Drescher, A.W. eds. (2009). African indigenous vegetables in urban agriculture. Routledge. published by Earthscan in the UK and USA. 339 pp.
Smit, J., Nasr, J. and Ratta, A. (2001). Urban agriculture: food, jobs and sustainable cities. New York, USA. 2: 35-37.
Specht, K., Siebert, R., Hartmann, I., Freisinger, U., Sawicka, M., Werner, A., Thomaier, S., Henckel, D., Walk, H. & Dierich, A. (2014). Urban agriculture of the future: an overview of sustainability aspects of food production in and on buildings. Agric Hum Values. 31: 33–51.
Turskis, Z., & Zavadskas, E.K. (2010). A new fuzzy additive ratio assessment method (ARAS‐F). Case study: The analysis of fuzzy multiple criteria in order to select the logistic centers location. Transport. 25(4): 423- 432.
Ustaoglu, E., Sisman, S. and Aydınoglu, A.C. (2021). Determining agricultural suitable land in peri-urban geography using GIS and Multi Criteria Decision Analysis (MCDA) techniques. Ecological Modelling. 455, p.109610.
Wu, Y., Yan, Y., Wang, S., Liu, F., Xu, C. and Zhang, T. (2019). Study on location decision framework of agroforestry biomass cogeneration project: A case of China. Biomass and Bioenergy. 127, p.105289.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار