ارزیابی آسیب‌پذیری خدمات اکوسیستمی تالاب بین‌المللی هامون در برابر تغییرات اقلیمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اکوسیستم‌های طبیعی، پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون، پژوهشگاه زابل

2 استادیار گروه علوم آبزیان، پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون، پژوهشگاه زابل،

3 استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل، ایران

چکیده

مدیریت پایدار اکوسیستم‌های تالابی مستلزم آگاهی از روند تغییرات ارزش‌های اکولوژیکی، هیدرولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی تالاب در برابر تهدیدات محیطی و انسانی است. در این پژوهش، روند تغییرات و همگنی متغیرهای اقلیمی دما و بارش با استفاده از آزمون‌های همگنی مختلف طی سال‌های 2020-1984 بررسی شد و اندرکنش آنها با میزان تغییرات خدمات اکوسیستمی، تهدیدات و آسیب‌پذیری تالاب بین‌المللی هامون مورد ارزیابی قرار گرفت؛ و استراتژی‌های مدیریتی برای کاهش آسیب‌پذیری ارائه شد. نتایج آزمون‌های همگنی نشان داد که اقلیم طی سال‌های 2020-1984 در منطقه سیستان خشک‌تر شده است، به‌طوری‌که میانگین کمینه و بیشینه دما به ترتیب 8/1 و 95/0 درجه سانتی‌گراد افزایش و میانگین بارش طی این سال‌ها به میزان 27 میلی‌متر (47درصد) کاهش یافته است. این تغییرات تاثیر زیادی بر خدمات اکوسیستمی منطقه سیستان داشته است. نتایج ارزیابی آسیب‌پذیری تالاب هامون با استفاده از روشStratford et al., 2011، نشان‌داد که تغییر اقلیم و خشکسالی، تامین حق‌آبه، سدسازی و انحراف مسیر آب در حوضه بالادست، تردد دام و اتومبیل در تالاب مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده تالاب هستند که به شدت خدمات تنوع‌زیستی، زیستگاه حیات وحش، نگهداشت آب، صیادی و دامداری، پژوهشی و ارزش‌های بین‌المللی و زیست‌کره تالاب را دچار بحران و آسیب کرده‌اند. تلاش دیپلماتیک برای تامین حق‌آبه تالاب مهم‌ترین راهکار مدیریتی کاهش آسیب‌پذیری آن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Vulnerability Assessment of Ecosystem Services of Hamoun International Wetland to Climate Change

نویسندگان [English]

  • Roghayeh Karami 1
  • Abdolali Rahdari 2
  • Saeideh Maleki 3
1 Assistant Professor, Department of Natural Ecosystem, Hamoun International Wetland Institute, Research Institute of Zabol, Zabol, Iran
2 Assistant Professor, Department of Aqu, Hamoun International Wetland Institute, Research Institute of Zabol, Zabol, Iran,
3 Assistant Professor, Department of Environment, Faculty of Natural Resources, University of Zabol, Zabol, Iran,
چکیده [English]

Sustainable management of wetland ecosystems requires knowledge of the process of ecological, hydrological, economic and social changes of the wetland against environmental and human threats. In this research, the trend of changes and homogeneities of climatic variables of temperature and precipitation was investigated using homogeneity tests for the years 1984-2020 and their interaction with the amount of ecosystem services, threats and vulnerability of Hamoun International Wetland was evaluated; and management strategies were presented to reduce vulnerability. The homogeneity tests result showed that the climate has become dryer during 1984-2020 in Sistan region, so that the minimum and maximum temperatures have increased by 1.8°C and 0.95°C respectively, while precipitation has decreased by 27 mm (47%) over the years 1999 to 2020. which has impacted greatly ecosystem services in the Sistan region. Results of vulnerability assessment of the Hamoun wetlands according to Stratford et al., 2011 method, showed that climate change and drought, provision of wetland water rights, construction of dams and diversion of the water path in the upstream basin of the wetland, livestock and car traffic in the wetland are the most important threats to the wetlands, which severely affect biodiversity services. , wildlife habitat, water conservation, fishing and animal husbandry, research, international value and the wetland's biosphere have suffered a crisis and damage. Diplomatic effort to secure the water right of the wetland is the most important management solution to reduce the vulnerability of the wetland.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate change Ecological values Hydrological values Socio
  • economic values Threats

مراجع

  1. جلالی،م.، تقی زاده، ز.، و شفیعی، ش. 1398. ارزیابی قابلیت های اکولوژیکی تالاب هامون جهت توسعه فعالیت های بوم گردی با استفاده از مدل SWOT و AHP. نشریه فضای جغرافیایی. 19 (65): 15-1.
  2. جهانی شکیب، ف.، ملک محمدی، ب.، زبردست، ل.، و عادلی، ف. 1393. بررسی قابلیت و کاربرد خدمات اکوسیستمی به عنوان شاخص های اکولوژیکی در مدل DPSIR (مطالعه نمونه: تالاب چغاخور). پژوهش های محیط زیست. 5 (10): 109-120.
  3. جهانی شکیب، ف.، ملک محمدی، ب.، یوسفی روبیات، ا.، و عالی پور، م. 1396. تدوین راهبردهای مدیریتی به کمک روش نوین ارزیابی آسیب پذیری اکوسیستم‌های تالابی (مطالعه نمونه: تالاب چغاخور). علوم و تکنولوژی محیط زیست. 19 (5): 378-391
  4. دهمرده، م و شهرکی، ج. 1394. ارزیابی اقتصادی خسارات ناشی از خشکی تالاب هامون بر اکوسیستم گیاهی و جانوری تالاب. تحقیقات اقتصاد کشاورزی.
  5. دهمرده، م. شهرکی ج. و اکبری، ا. 1398. ارزیابی اقتصادی خسارات زیست محیطی ناشی از خشکی تالاب هامون بر اکوسیستم منطقه سیستان. مخاطرات محیط طبیعی. 8 (19): 209-228.
  6. حاجی حسینی، م.ر.، حاجی حسینی، ح.ر.، شایگان، م.، مرید، س.، وطن فدا، ج. و نجفی، ع. 1392. بررسی تغییرات کاربری اراضی پایین دست سد کجکی حوضه هیرمند افغانستان با استفاده از طبقه بندی کننده بیشترین شباهت، درخت تصمیم و ماشین های بردار پشتیبان. سنجش از دور و GIS ایران. 5 (4): 69-88.
  7. حاجی حسینی، ح.ر.، حاجی حسینی، م.ر.، نجفی، ع.، مرید، س.، و دلاور، م. 1393. ارزیابی تغییرات متغیرهای هواشناسی و هیدرولوژیکی در بالادست حوضه هیرمند طی سده گذشته با استفاده از داده‌های اقلیمی CRU و مدل SWAT. تحقیقات منابع آب ایران. 10 (3): 38-52.
  8. حاجی حسینی، م.ر.، حاجی حسینی، ح.ر.، مرید، س.، و دلاور، م. 1394. بررسی تغییرات کاربری اراضی بر رواناب حوضه فرامرزی هلمند طی دوره 1990 لغایت 2012 میلادی با استفاده از اطلاعات ماهواره ای و مدل شبیه ساز SWAT. تحقیقات منابع آب ایران. 11 (1): 73-86.
  9. رحیمی بلوچی، ل. ملک محمدی، ب. 1392. ارزیابی آسیب‌پذیری اکوسیستم‌های تالابی براساس ارزش‌های بوم‌شناختی و هیدرولوژیکی آنها. علوم محیطی. 11 (2): 55-66.
  10. کرمی، رقیه. 1399. ارزیابی چند معیاره راهکارهای مدیریت مشارکتی تالاب بین المللی هامون در سناریوهای مختلف اقلیمی. پایان نامه دکتری تخصصی رشته آمایش محیط زیست. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
  11. کیانپور، ح.، دشتی، س. و بهپاش، د. 1399. ارزیابی آسیب‌پذیری اکوسیستم تالاب میانگران. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 9 (1): 52-41.
  12. Acreman M C, Harding R, Sullivan C A, Stratford C, Farquharson F, Rees G, Houghton-Carr H, Gale I, Calow R, MacDonald A, Chilton J. Review of hydrological issues on water storage in international development. Report to Centre for Ecology and Hydrology & British Geological Survey. Wallingford, UK; 2009: p. 42.
  13. Afghanistan Ministry of Energy and Water. 2013. Helmand River Basin Master Plan. Phase 3: Technical Report 3: Water Resources Modelling for Helmand River Basin. Mott MacDonald, United Kingdom. 251p.
  14. Akumu, C., Henry, J., Gala, T., Dennis, S., Reddy, C., Tegegne, F., Haile, S., Archer, R. 2018. Inland wetlands mapping and vulnerability assessment using an integrated geographic information system and remote sensing techniques. Global Journal of Environmental Science and Management, 4(4), 387-400. DOI: 10.22034/gjesm.2018.04.001.
  15. Alexandersson, H. 1986. A homogeneity test applied to precipitation data. Journal of Climatology 6: 661–675.
  16. Barbier, E.B. 2011. Wetlands as natural assets. Hydrological Sciences Journal, 56(8): 1360-1373.
  17. Buishand, T.A. 1981. The analysis of homogeneity of long-term rainfall records in the Netherlands. KNMI Scientific Report WR 81-7, De Bilt, The Netherlands.
  18. Copeland, H.E., Tessman, S.A., Girvetz, E.H.; Kiesecker, J. 2010. A geospatial assessment on the distribution, condition, and vulnerability of Wyoming’s wetlands. Ecol. Indicat., 10(4): 869-879.
  19. Detenbeck, N. E., Batterman, S. L., Brady, V. J., Brazner, J. C., Snarski, V. M., Taylor, D. L., ... & Arthur, J. W. (2000). "A test of watershed classification systems for ecological risk assessment", Environmental Toxicology and Chemistry, 19(4), 1174-1181.
  20. Finlayson C.M. Vulnerability Assessment of Major Wetlands in the Asia-Pacific Region. Environmental Research Institute of the Supervising Scientist. ERISS Internal Report, Jabiru, NT 0886, Australia; 1999: 6.
  21. Gitay H, Finlayson C, Davidson N. 2011. A Framework for assessing the vulnerability of wetlands to climate change. Gland, Switzerland: Ramsar Convention Secretariat, and Montreal, Canada: Secretariat of the Convention on Biological Diversity, Ramsar Technical Report no. 5: 26.
  22. Gitay, H. Suarez, A. Watson, R. T. Dokken, D., 2002. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Climate Change and Biodiversity, , IPCC Technical Paper V. WMO/UNEP, Geneva.
  23. Hajihosseini, H.R., Hajihosseini, M.R. Morid, S., Delavar. M., and Booij, M. 2016. Hydrological Assessment of the 1973 Treaty on the Transboundary Helmand River, Using the SWAT Model and a Global Climate Database. Water Resources Management, 30: 4681–4694.
  24. Hajihosseini, M.R., Hajihosseini, H.R., Morid, S., Delavar. M., and Booij, M. 2019. Impacts of land use changes and climate variability on transboundary Hirmand River using SWAT.  Water and Climate Change. https://doi.org/ 10.2166/wcc.2019.100.
  25. IISD (International Institute for Sustainable Development), UNEP (United Nations Environments Programme), CARICOM (Caribbean Community), 2011. Training Modulee Achieving National and Sectoral Development Priorities: The Use of Integrated Environmental Assessment Tools for Improved MEA Implementation. http://www.iisd.org /publications.
  26. IPCC, 2014. Summary for policymakers. In: Field, C.B., Barros, V.R., Dokken, D.J., et al. (Eds.), 2014. Climate Change, Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Cambridge University Press, Cambridge, pp. 6e11.
  27. Isunju, J.B., Orach, C.G., Kemp, J. 2016. Hazards and vulnerabilities among informal wetland communities in Kampala, Uganda. Environ. Urban, 28(1): 275-293.
  28. Maleki, S., Soltani Koupaei, S., Soffianian, A., Saatchi, S., Pourmanafi, S., and Rahdari, V. 2019. Human and Climate Effects on the Hamoun Wetlands. Weather, Climate and Society. 11 (3): 609-622.
  29. Malekmohammadi, B., and Rahimi Blouchi, L. 2014. Ecological risk assessment of wetland ecosystems using Multi Criteria Decision Making and Geographic Information System. Ecological indicators, 41, 133-144.
  30. Matchett, E.L., and Fleskes, J.P. 2017. Projected impacts of climate, urbanization, water management and wetland restoration on waterbird habitat in California’s Central Valley. PLoS ONE, 12: 1-23.
  31. Naskar, M., Sarkar, U.K., Mishal, P., Karnatak, G., Saha, S., Bandopadhyay, A., Bakshi, S., Das Ghosh, B., and Das, B.K. 2022. Abstract Assessing vulnerability of wetland fisheries to climate change: a stakeholders’ perception-based approach. Climate and Development, 14 (2):1-17.
  32. Pal, S and Paul, S. 2020. Assessing wetland habitat vulnerability in moribund Ganges delta using bivariate models and machine learning algorithms. Ecological Indicators, 119: 106 -119.
  33. .Pal, S., and Talukda, S. Drivers of vulnerability to wetlands in Punarbhaba river basin of India-Bangladesh. Ecological Indicators, 93: 612-626.
  34. Penghua, Q., Songjun X, Genzong X, Benan T., Hua B., and Longshi Y. 2007. "Analysis of the ecological vulnerability of the western Hainan Island based on its landscape pattern and ecosystem sensitivity", Acta Ecol. Sin; 27:1257–64.
  35. Pettitt A.N. 1979. A non-parametric approach to the change-point detection. Applied Statistics 28: 126–135.
  36. Pirali Zefrehei, A.R., Hedayati, A., Pourmanafi, S., Beyraghdar Kashkooli O., and Ghorbani, R. 2019. Environmental vulnerability assessment of Choghakhor International Wetland during 1985 to 2018. Wiley, 39: 49 -60.
  37. Rawat, J.S., and Kumar, M. 2015. Monitoring land use/cover change using remote sensing and GIS techniques: A case study of Hawalbagh block, district Almora, Uttarakhand, India. Egypt. J. Rem. Sens. Space Sci., 18(1): 77-84.
  38. Reid, W., Mooney, H.A., Cropper, A. 2005. Millennium Ecosystem Assessment. Island Press, Washington.
  39. Seeling, B., Dekeyser, D. 2006. Water Quality and Wetland Function in the Northern Prairie Pothole. North Dakota State University, Fargo, ND 58105: 30.
  40. Stratford C.J., Acreman M.C., Rees, H.G. 2011. A simple method for assessing the vulnerability of wetland ecosystem services. Hydrological Sciences Journal. 56(8): 1485-1500.
  41. Torbick, N., and Salas, W. 2014. Mapping agricultural wetlands in the Sacramento Valley, USA with satellite remote sensing. Wet. Ecol. Manage, 23: 79–
  42. Von Neumann J. 1941. Distribution of the ratio of the mean square successive difference to the variance. Annals of Mathematical Statistics 13: 367–395.
  43. Wardrop, D., A. Hamilton, M. Nassry, J. West and Britson, A. 2019. Assessing the relative vulnerabilities of Mid ‐Atlantic freshwater wetlands to projected hydrologic changes. Ecosphere, 10 (2): 1 -30
  44. West J, and Babson A. 2010, Wetlands vulnerability assessments in support of management adaptation planning. Office of Research and Development National Center for Environmental Assessment, Global Change Research Program. US EPA; 2010: 22.
  45. Wijngaard, J.B., Klein, A.M. G. T., and Können, G.P. 2003. Homogeneity of 20th century European daily temperature and precipitation series. International Journal of Climatology, 23(6), 679-692. doi 10.1002/ joc.906
  46. Williams L.R.R., Kapustka, L.A. 2000. "Ecosystem vulnerability: a complex interface with technical components", Environ Toxicol Chem; 19:1055-8.
  47. Yang H, sun H, Jiao L, Chen X. 2010. Assessment on the Ecological Vulnerability of Wetland of China Irtysh river valley. Conference on Environmental Science and Information Application Technology: 764-767.

Zhang, X., Wang, L., Fu, X. and Xu, C. 2017. Ecological vulnerability assessment based on PSSR in Yellow River Delta. Cleaner Production, 167: (1106-1111

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار